म्यूकोर्मायकोसिस म्हणजे काय आणि प्रत्येकजण त्याबद्दल का बोलत आहे? म्युकोर्मायकोसिस, वैद्यकीय भाषेत झिगोमायकोसिस म्हणून ओळखले जाते, हा एक गंभीर प्राणघातक परंतु दुर्मिळ बुरशीजन्य संसर्ग आहे जो म्युकोर्मायसीट्स नावाच्या साच्यांच्या गटामुळे होतो. ही एक दुर्मिळ घटना असायची ज्यात दरवर्षी काही प्रकरणे नोंदवली जात होती परंतु सध्याचे चित्र अतिशय त्रासदायक आणि चिंताजनक आहे! ही घातक बुरशी कर्करोगापेक्षाही वेगाने पसरत आहे. विशेषत: कोविडच्या दुसऱ्या लाटेनंतर या काळ्या बुरशीच्या संसर्गाचे प्रमाण जवळपास ६२ पटीने (६०००%) वाढले आहे.

हा आजार कोणाला आणि का होतो?

बुरशीचे हे गट (Mucomycetes) ज्यामुळे म्युकोर्मायकोसिस होतो, हवा आणि माती यांसारख्या वातावरणात आणि प्रामुख्याने पाने, कंपोस्ट ढीग आणि जनावरांचे शेण यांसारख्या कुजणार्‍या सेंद्रिय पदार्थांशी संबंधित असतात. हा संसर्ग प्रामुख्याने होतो जेव्हा आपण हे बीजाणू श्वास घेतो आणि ते आपल्या शरीराच्या ऊतींमध्ये (विशेषतः ओले आणि उबदार वातावरणात) गुणाकार करू लागतात.

हे नेहमीच आजूबाजूला आहे परंतु COVID-19 मुळे खूप लक्ष वेधून घेतले आहे. इम्युनो-सक्षम रुग्णांवर (ज्या व्यक्तीची रोगप्रतिकारक शक्ती निरोगी आहे) त्यांच्यावर परिणाम होत नाही कारण त्यांची प्रतिकारशक्ती या बीजाणूंशी लढू शकते आणि काळ्या बुरशीला वाढू देत नाही! कमी झालेली प्रतिकारशक्ती बुरशीच्या वाढीसाठी प्रजनन ग्राउंडला अनुकूल करते. यावरून डॉ. पॉल यांचे विधान सिद्ध होते की “हे कोविड नाही, तर दबलेली प्रतिकारशक्ती ज्यामुळे या काळ्या बुरशीची पैदास होत आहे”.

डॉ. गद्रे यांच्या मते, बुरशी कोणत्याही विशिष्ट वर्गातील लोकांना सोडत नाही. खरोखरच कमी प्रतिकारशक्ती असलेल्या रुग्णांना याचा फटका बसत आहे. त्यांनी पुढे जोडले की कोविडच्या पहिल्या लाटेमध्ये बुरशीचे विकसित होण्याचा दर सुमारे 3-3 आणि अर्धा आठवडे होता आणि दुसरी लाट आल्यानंतर फक्त 2-2 आणि अडीच आठवडे कमी होते.

बुरशीचे आक्रमक प्रकार

हे सर्व आपल्या तोंडाने सुरू होऊ शकते!

होय, लक्षणे प्रथम तोंडात दिसू शकतात. त्यामुळे लक्षणांकडे लक्ष द्या. दुर्दैवाने, कोविड-19 मुळे पीडित किंवा बरे होणाऱ्या रुग्णांची प्रतिकारशक्ती खूपच कमी असल्याने, त्यांना म्युकोर्मायकोसिसचा संसर्ग झपाट्याने होत आहे.

हाडांवर प्रामुख्याने वरच्या जबड्यावर तसेच सायनसवर परिणाम करणाऱ्या बुरशीचे हे आक्रमक प्रकार आहे. म्युकोर्मायकोसिस इंट्राक्रॅनियल (मेंदू आणि मज्जासंस्था) ऊतींमध्ये देखील पसरू शकते. उपचार न केल्यास, यामुळे अंधत्व, कॅव्हर्नस सायनस थ्रोम्बोसिस, सेरेब्रल इस्केमिया, इन्फेक्शन आणि मृत्यू होऊ शकतो. म्हणून आता आपल्याला माहित आहे की कोविडच्या पहिल्या लाटेत आधी लोकांना कोविड नंतर दृष्टी कमकुवत का आली.

लोकांचा अधिक असुरक्षित गट जोडण्यासाठी, ज्यांची संख्या WBC कमी आहे, एचआयव्ही किंवा कर्करोगाचा रुग्ण, किंवा इम्युनोसप्रेशन स्टिरॉइड्स आणि इतर अशी जड औषधे घेत असलेले रुग्ण, विशेषत: जर एखाद्याला अनियंत्रित मधुमेह मेल्तिस असेल तर त्यांना या बुरशीजन्य संसर्गाचा सर्वाधिक धोका असतो. 

हा रोग इतका धोकादायक का आहे?

या बुरशीजन्य संसर्गाचा रक्तवाहिन्यांशी बराच संबंध असतो आणि काही वेळातच त्यांच्यापर्यंत पोहोचतो. यामुळे रक्तवाहिन्या आणि त्यांच्याशी संलग्न ऊतींचे नेक्रोसिस (क्षय) होते. ही बुरशी, नंतर, रक्तवाहिन्या आणि त्यांच्या ऊतींच्या पुढील संचामध्ये वेगाने प्रगती करते. हे कर्करोगापेक्षा वेगाने पसरते आणि सुरुवातीच्या 30-48 तासांच्या आत विनाश घडवू शकते.

यातील सर्वात धोकादायक गोष्ट म्हणजे आपल्या महत्वाच्या ऊतींचा नाश करण्यासाठी तो निवडलेला मार्ग. हे नाक, मॅक्सिला, गाल, डोळे आणि मेंदूवर आक्रमण करते. लवकरच, दृष्टी अस्पष्ट/हरवते आणि मेंदूमध्ये वेगाने आक्रमण होऊन मृत्यू होतो! दुर्दैवाने, तो कर्करोगापेक्षा वेगाने पसरतो!

आम्हाला संसर्ग झाला आहे की नाही हे कसे समजेल?

प्रथम, जर तुम्हाला खालील परिस्थितींचा त्रास होत असेल, तर कृपया सावध रहा आणि निरीक्षण करा:

• मधुमेह मेल्तिस (उच्च रक्त शर्करा)
• न्यूट्रोपेनिया (पांढऱ्या रक्त पेशींची कमी संख्या)
• घातक (कर्करोग) उदा. ल्युकेमिया (रक्त कर्करोग)
• आवर्ती डायबेटिक केटोअॅसिडोसिस (अनियंत्रित मधुमेह मेलीटस केटोसिस आणि अॅसिडोसिसच्या संयोजनाने वैशिष्ट्यीकृत)
• लोह ओव्हरलोड सिंड्रोम
• कॉर्टिकोस्टिरॉईड्स वर.

तोंडात लक्षणे

• जिभेवर पांढरा कोट.
• तोंडातील ऊती काळे होणे
• दात अचानक मोकळे होतात
• तोंडात सूज
• तोंडात किंवा ओठांमध्ये कोणतीही सुन्नता
• चव कमी होणे
• तोंडात अनेक व्रण
• हिरड्यांमधून पू बाहेर पडणे

सुरुवातीच्या लक्षणांसाठी देखील निरीक्षण करासारखे आहे

• वाहणारे नाक
• नाकातून काळा किंवा रक्तरंजित स्त्राव
• नाक बंद
• सायनस किंवा कानाजवळ वेदना
• डोळ्याची एकतर्फी सूज
• तुमच्या त्वचेवर किंवा तोंडाच्या आतील अल्सर (प्रामुख्याने काळ्या रंगाच्या मजल्यासह)
• त्वचेवर (मुख्यतः चेहरा) किंवा तोंडाच्या आतही काळा रंग तयार होतो
• कमी दर्जाचा सतत ताप
• थकवा
• फोड आणि लालसरपणा
• चेहऱ्यावर सूज येणे

जर तुम्ही ही सुरुवातीची लक्षणे शोधण्यात सक्षम नसाल किंवा त्यांच्याबद्दल गोंधळात असाल, तर आम्हाला आमच्या वर डायल करा मोफत 24*7 डेंटल हेल्पलाइन माझ्या आणि माझ्या टीममधील दंत शल्यचिकित्सकांकडून सतत आणि सतत मार्गदर्शनासाठी. तसेच, आपण डाउनलोड करू शकता scanO (पूर्वी डेंटलडॉस्ट) मोबाइल अॅप जे तुम्हाला चेहऱ्यावर आणि तोंडावरील संबंधित भागांची छायाचित्रे घेण्यास मदत करते, ते स्कॅन करते आणि तुम्हाला काही सेकंदात त्वरित निदान मोफत देते!

उपचार प्रोटोकॉल आणि संबंधित औषधे

म्युकोर्मायकोसिसच्या उपचारातील पहिली पायरी म्हणजे इंट्राव्हेनस (IV) अँटीफंगल औषधे घेणे आणि शस्त्रक्रिया करणे (संक्रमणाचा पुढील प्रसार होऊ नये म्हणून सर्व संक्रमित ऊती कापून टाकणे)

IV थेरपी आणि शस्त्रक्रियेला प्रतिसाद चांगला असल्यास, आम्ही पुढील पुनर्प्राप्तीसाठी इंट्रा-ओरल मेड्स देऊ शकतो.

कार्यक्षम सिद्ध झालेली सामान्य औषधे आहेत-

1. Liposomal amphotericin B (IV द्वारे दिले जाते) आणि डोस प्रति किलोग्राम प्रति दिन जवळजवळ तीन ते पाच मिलीग्राम आहे. 
2. पोसाकोनाझोल IV/कॅप्सूल
3. इसावुकोनाझोल कॅप्सूल 

घरातूनच घ्यावयाची खबरदारी

योग्य औषधे, आहार आणि व्यायाम करून अंतर्निहित स्थिती नियंत्रणात ठेवणे ही पहिली आणि मुख्य गोष्ट आहे. रोगप्रतिकारशक्ती कमी झालेल्या रुग्णांनी N95 मुखवटा घातला पाहिजे, बहुतेक सर्व वेळ हे बुरशीचे बीजाणू हवेत असतात.

बाहेर फिरायला जाताना किंवा बागकाम करताना/ मातीला स्पर्श करताना लांब बाह्यांचे कपडे आणि हातमोजे घाला जेणेकरून बीजाणू त्वचेद्वारे (प्रामुख्याने कापून) शरीरात जाऊ नयेत. फॉलो-अप तपासण्यांसाठी डॉक्टरांना प्रत्यक्ष भेटण्याची वाट पाहू नका – तत्काळ दूरसंचार आणि तपासणीसाठी आमचे अॅप/हेल्पलाइन वापरा.

आम्ही तुम्हाला कशी मदत करत आहोत?

आमच्या स्मार्ट टेलिकॉन्सल्टेशन प्लॅटफॉर्मद्वारे, दंत शल्यचिकित्सक तुमची चिन्हे आणि लक्षणे निरीक्षणाखाली ठेवण्यासाठी आणि स्कॅन/कल्चर सारखे निदान केव्हा मिळेल याची माहिती देण्यासाठी 24*7 उपलब्ध आहेत. DentalDost अॅपद्वारे फक्त तुमचे तोंड आणि चेहरा स्कॅन करा किंवा भारतातील पहिल्या मोफत दंत हेल्पलाइनवर (7797555777) आम्हाला कधीही कॉल करा आणि तुमच्या लक्षणांबद्दल आमच्याशी चर्चा करा.

आम्ही तुम्हाला ब्रश, फ्लॉस आणि माउथवॉश करण्याच्या योग्य मार्गाचे मार्गदर्शन करून तुमची मौखिक पोकळी राखण्यात मदत करतो आणि तुम्हाला संबंधित वेळी स्मरणपत्रे देतो. आम्ही तुमच्यासाठी वैयक्तिकृत दंत शल्यचिकित्सक ऑफर करण्यासाठी, दिवस आणि रात्रभर, तुमची काळजी घेण्यासाठी उपस्थित आहोत.

अस्वीकरण: आपल्या स्वत: च्या जोखमीवर पहा

ठळक

• म्युकोर्मायकोसिस हा एक बुरशीजन्य संसर्ग आहे ज्याने कोविडच्या दुसर्‍या लाटेत लक्ष वेधले आहे.
• हा संसर्ग मुख्यतः कमी प्रतिकारशक्ती असलेल्या लोकांना प्रभावित करतो.
• मधुमेही लोकांवर सर्वाधिक परिणाम होतो आणि त्यांची लक्षणे पाहण्यासाठी त्यांना खरोखरच सतर्क राहण्याची गरज आहे.
• ही बुरशी कर्करोगापेक्षा वेगाने पसरते. त्यामुळे लक्षणांकडे लक्ष द्या.
• या झपाट्याने पसरणाऱ्या बुरशीचे लवकर निदान केल्याने त्याची तीव्रता कमी होण्यास मदत होते आणि 2 आठवड्यांपेक्षा कमी वेळेत रोग बरा होण्यास मदत होते.
• डेंटलडोस्ट हेल्पलाइन नंबर (7797555777) वर मदतीसाठी विचारा किंवा आपण स्वतः लक्षणे शोधण्यात अक्षम असल्यास DenatlDost अॅपवर आपले तोंड स्कॅन करा.